Op 28 september gingen tijdens het dcyper cybersecurity symposium Prof. Lokke Moerel (Tilburg University), prof. Paul Timmers (University of Oxford), dr. Maarten Bodlaender (Philips Security Technologies) en Marcel van Oirschot (KPN Security). met elkaar in gesprek over het onderwerp digitale autonomie in de context van cybersecurity. De gespreksleiding was in handen van Peter Zinn.
Europese soevereiniteit onder druk
Tegen de achtergrond van een groeiende geopolitieke strijd tussen de VS en China, klonk de afgelopen twee jaar in Europa de roep om op technologisch gebied minder afhankelijk te worden van die beide andere grootmachten. Lokke Moerel schetste in haar bijdrage dat de Europese soevereiniteit op technologisch gebied door drie ontwikkelingen onder druk staat: cyberdreigingen (zoals diefstal van intellectueel eigendom en misinformatie), een technologische koude oorlog (strijd om de beste te worden in AI, 5G en chiptechnologie), en de macht van Big Tech (zoals vendor lock-in, EU-data in een Amerikaanse cloud, en het opkopen van start-up-bedrijven). “De coronacrisis heeft de drang naar Europese soevereiniteit op technologisch gebied alleen maar versterkt”, aldus Moerel.
Digitale autonomie in drie strategieën
Voortbouwend op de analyse van Moerel vroeg Paul Timmers zich in zijn bijdrage af hoe digitale autonomie dan vorm moet krijgen. Hij schetste drie strategieën.
- De eerste strategie is die van het risico-management: probeer het zo goed mogelijk te doen. “Dat is tot nu toe de typisch Europese benadering geweest, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van de GDPR”, aldus Timmers. “Maar wie durft politieke verantwoordelijkheid te nemen wanneer dat misgaat? Dat is een risico.”
- De tweede strategie is het aangaan van strategische partnerschappen met bevriende landen (bijvoorbeeld Nederland met Groot-Brittannië), aangevuld met partnerschappen gebaseerd op strategische onderlinge afhankelijkheid (zoals Nederland met China).
- De derde strategie is gebaseerd op het idee van wat goed is voor de hele wereld (global common good). “Traditioneel gezien was de Europese R&D daar op gericht: presenteer het op een open manier en de hele wereld heeft er profijt van. Maar dat uitgangspunt is in Europe al aan het veranderen. Ik voorspel dat de opvolger van Horizon 2020, Horizon Europe, lang niet meer zo open zal zijn.”
Binnen Europa betere samenwerking noodzakelijk.
Maarten Bodlaender van Philips betoogde dat in het streven naar digitale autonomie marktpartijen nadrukkelijk moeten worden meegenomen. “Philips levert producten aan 80 landen. Als elk van die landen andere eisen stelt en een andere regelgeving hanteert, dan wordt het voor ons onmogelijk om bijvoorbeeld beademingsapparatuur in al die landen te leveren. Dan verlies je schaalgrootte.”
Marcel van Oirschot van KPN refereerde aan een recente quote van Facebook-baas Mark Zuckerberg dat als het hem in Europa niet zint, hij de Europeanen de toegang tot zijn platform kan ontzeggen. Een duidelijke illustratie van de Europese afhankelijkheid van een Amerikaans platform. “Er is maar één oplossing”, aldus Van Oirschot: “We hebben binnen Europa een veel beter samenwerking nodig. Maar tot nu toe is Europa helaas niet eens in staat geweest om het stopcontact te standaardiseren.” Hij vindt ook dat we als Nederland en als EU sommige technologie niet zomaar moeten verkopen aan de rest van de wereld.